Πώς (δε) λύνεται το δημογραφικό

Διάβασα σήμερα άλλο ένα άρθρο που προτείνει λύση για το δημογραφικό. Είναι φανερό ότι η σχετική αρθρογραφία αρχίζει και πυκνώνει. Αλλά και η ενασχόληση των πολιτικών με το θέμα κάνει δειλά την εμφάνισή της. Όχι ότι δεν το γνώριζαν, αλλά προτιμούσαν να το θέτουν στην κατώτερη βαθμίδα προτεραιότητας, ακριβώς γιατί είναι από τα θέματα που αποτελούν τον ορισμό και την ουσία της πολιτικής, εννοώντας την ως συλλογική δράση συνειδητοποιημένης κοινωνίας. Το δημογραφικό ακριβώς:

• απαιτεί μακροχρόνιο σχεδιασμό (τόσο ενάντιος στη φύση του Έλληνα ενώ προκαλεί και αποστροφή στους πολιτικούς),
• επιβάλλει την αναδιαπραγμάτευση κοινωνικών και οικονομικών προτεραιοτήτων μεταξύ κοινωνικών στρωμάτων και -κυρίως- γενεών, δηλαδή μια διαδικασία που θα έχει μεγάλο και συμπαγή αριθμό χαμένων (εξ ου και το πολιτικό κόστος),
• η επιτυχία καθορίζεται από τη συνεπή πολιτική διαχείριση, δηλαδή προσήλωση στο σχεδιασμό από διαδοχικές κυβερνήσεις,
• τη διατήρηση της πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης που έκανε εφικτό τον αρχικό σχεδιασμό.

Οπότε, περιμένει κανείς να τεθεί ποτέ ως προτεραιότητα στο ελληνικό πολιτικό σύστημα το δημογραφικό;

Το δημογραφικό αρχίζει να εμφανίζεται συχνότερα στο προσκήνιο με συχνότερη αρθρογραφία, με τις πρώτες «μελέτες» -τα είπαμε στο σχετικό άρθρο για τη διαΝΕΟσις-, με ιδιωτικές εταιρίες -π.χ. τράπεζες και εταιρίες τροφίμων- που διαφημίζουν τις όποιες, ελάχιστες για την οξύτητα του προβλήματος, παροχές τους προς πολύτεκνους, αλλά και με την πρώτη δειλή εμφάνιση του θέματος στο προσκήνιο, όχι της πολιτικής αντιπαράθεσης -κανένα κόμμα δεν έχει κάποιο συνεκτικό σχέδιο ή δε θέλει να προτεραιοποιήσει ακόμη το πρόβλημα- αλλά της πολιτικής συζήτησης. Γιατί;

Διότι το πρόβλημα έχει πλέον αρχίσει να «κτυπάει»:

Δε βρίσκονται εργατικά χέρια για την οικοδομή και τα δημόσια έργα (βλέπε απειλή για τα κέρδη μεγάλων τεχνικών εταιριών).

Ούτε για τις αγροτικές καλλιέργειες. Εκεί δεν έχουμε ακόμη συγκέντρωση της αγροτικής δραστηριότητας σε μεγάλες εταιρίες αλλά υπάρχουν ολόκληρες περιοχές με χαρακτηριστικά αγροτικής μονοκαλλιέργειας και εκεί η εποχική εργασία αλλοδαπών έχει πλέον αυξημένο κόστος ή απλώς δεν ανευρίσκεται. Πολλοί από τους εποχικούς εργάτες των βόρειων βαλκάνιων γειτόνων μας έφυγαν οριστικά κατά την οικονομική μας κρίση, προτιμώντας υψηλότερα ημερομίσθια στην Ιταλία ή σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Στη βιομηχανία το πρόβλημα είναι λιγότερο οξύ αλλά έχει κάνει επίσης την εμφάνισή του κυρίως στους τεχνίτες και τεχνικούς (τα μπλε κολλάρα).

Με δυο λόγια: υπάρχει ένα πρόβλημα οικονομικό.

Η μέχρι σήμερα απάντηση του πολιτικού συστήματος ήταν η σιωπηρή εφαρμογή της πολιτικής ανοικτών συνόρων. Δούλευε επαρκώς αυτό, τουλάχιστον ως προς τα βόρεια σύνορα, με εποχική μετακίνηση. Δεν ισχύει πια, όπως είπαμε πριν. Οπότε, ως επίσημη χώρα πλέον κάνουμε περίπου «τα στραβά μάτια» για τις παράνομες εισροές από τα θαλάσσια σύνορα. Μόνο που από εκεί έρχονται Ασιάτες (σχεδόν όλοι μουσουλμάνοι) και Αφρικανοί (είτε επίσης μουσουλμάνοι, αραβικής καταγωγής, είτε άλλοι υποσαχάριοι, με διάφορα θρησκεύματα). Αυτοί οι πληθυσμοί είναι ελάχιστα ή καθόλου πολιτισμικά ενσωματώσιμοι, ιδίως οι Ασιάτες (Άραβες, Πακιστανοί, Αφγανοί, Μπανγκλαντεσιανοί), οι οποίοι διακρίνονται από φανατική προσκόλληση στη θρησκεία τους και στα κοινωνικά της πρότυπα και διδαχές.

Η λύση της σιωπηλής αποδοχής της παράνομη μετανάστευσης έφτασε να προκαλεί κοινωνικές και πολιτισμικές εντάσεις (απόπειρες παρενόχλησης και βιασμών, εμφανής και μερικές φορές προκλητική παρουσία πολυπληθών συμπαγών αλλοεθνών ομάδων στον δημόσιο χώρο κ.λπ.).

Το άλλο επικίνδυνο στοιχείο που «κτυπάει» και φέρνει στο προσκήνιο το δημογραφικό, είναι η γιγάντωση της στρατιωτικής απειλής της Τουρκίας. Αν και από την άλλη πλευρά του Αιγαίου οι γεννήσεις πέφτουν, εντούτοις, στα βάθη της Ανατολίας το Ισλάμ καλά κρατεί και η οδηγία του Ερντογάν είναι για πολυτεκνία. Αυτό το μέρος της Τουρκίας, το πιο θρησκευτικά φανατικό και εθνικιστικό, αυξάνεται και πληθύνεται. Και μας απειλεί!

Από την εδώ πλευρά όμως -επαρκείς- στρατιώτες πλέον δεν υπάρχουν. Και αυτό έχει αρχίσει να τρομάζει, πρώτα τους στρατιωτικούς και μετά τους πολιτικούς, οι οποίοι πάλι προσπαθούν να μεταθέσουν τα όποια αντισταθμιστικά μέτρα, κλοτσώντας το τενεκάκι παραπέρα, μη θέλοντας να συζητήσουν ούτε την επαναφορά μιας μικρής αύξησης της θητείας.

Για αυτούς τους λόγους βλέπετε να εμφανίζεται στο προσκήνιο όλο και συχνότερα το δημογραφικό. Όχι ότι τα σύννεφα δεν έχουν ήδη μαζευτεί απειλητικά από πάνω μας. Από το ’80 και μετά συσσωρεύονται επίφοβα ώσπου από το 2000 και μετά «γέμισε ο τόπος». Απλά εμείς, ως κοινωνία, δεν έχουμε στρέψει μέχρι τώρα το βλέμμα στον -κατάμαυρο πια- ουρανό. Δείτε ξανά τα διαγράμματα στην προηγούμενη δημοσίευσή μου.

Αλλά ας περάσω τώρα στο ίδιο το άρθρο που με έκανε να γράψω αυτή τη δημοσίευση. Διαβάστε και και…θαυμάστε! Άνθρωπός τις, νομικός, βρήκε τη λύση: κάνετε παιδιά για να διοριστείτε στο Δημόσιο!

Με τι να προλάβει να πρωτογελάσει κανείς;

Με την ιδέα ότι έχεις-δεν-έχεις γνώσεις, ικανότητες ή τη σχετική προθυμία, το Δημόσιο πάντως θα είναι υποχρεωμένο να σε διορίσει αν κάνεις -έστω- 4 παιδιά; Μα αφού -λέει ο φωστήρας- το Δημόσιο έτσι και αλλιώς προσλαμβάνει, τότε γιατί να μην πάρει πολύτεκνους; Μερικές ακόμη αργομισθίες μόνο καλό θα κάνουν. Ξεχάστε αξιοκρατίες, εξετάσεις, εκπαιδευτικά προαπαιτούμενα κ.λπ. όπως και κατοπινές αξιολογήσεις. Όχι ότι αυτό είναι σήμερα το προφίλ του ελληνικού Δημοσίου, αλλά  δεν μπορείς να απεμπολήσεις επισήμως -λέμε τώρα- αυτήν την εξιδανικευμένη στόχευση.

Μάλιστα βάζει εν είδει disclaimer (νομικός είναι ο άνθρωπος) ότι πρέπει να απαιτηθεί σχετική εκπαίδευση, δε θα είναι δηλαδή αυτόματη η εισδοχή. Άρα δεν θα γεμίσει μεμιάς το Δημόσιο από τη μόνη «ευπαθή» ομάδα που συνεχίζει ακάθεκτη την πρακτική της πολυτεκνίας. Πόσο μάλλον που αυτό θα αποτελέσει και θετικό κίνητρο για τους «ευπαθείς», ώστε να μορφωθούν και να αφήσουν τις ανθηρές -παράνομες, φευ!- ενασχολήσεις τους. Με ένα σμπάρο, δύο τρυγόνια!

Έστω ότι η φαεινή ιδέα αποδίδει και ότι γεμίζει η Ελλάδα κουτσούβελα τα επόμενα 5-10 χρόνια. Φανταστείτε λοιπόν ένα Δημόσιο όπου πολύτεκνες μητέρες και πατέρες σε κοιτάζουν με το γνωστό «μισό» μάτι και σου λένε:

Φίλε, εγώ την έκανα τη δουλειά μου (στο κρεβάτι). Τώρα τι θες και εσύ και με απασχολείς. Δεν ακούς που νιαουρίζουν τα παιδιά; Να, εδώ έχω και την κάμερα ανοικτή να βλέπω. Άντε τώρα, γιατί έχω και να πάω να μαγειρέψω. Τόσο στόματα έχω να θρέψω.   

Εντάξει, το διακωμωδώ, αλλά σκεφτείτε ότι για να θρέψεις και να αναθρέψεις σωστά μια οικογένεια, πόσο μάλλον μια πολύτεκνη οικογένεια, ένα μισθός δημοσίου δεν φτάνει. Οπότε, ούτε ο διαθέσιμος χρόνος ούτε ο μισθός θα επαρκούσαν για τη συντήρηση της εξαμελούς -τουλάχιστον- οικογένειας. Αποτέλεσμα: γκρίνια στη δουλειά αλλά και στο σπίτι. Αφήνω προς το παρόν στην άκρη το θέμα της καταστρατήγησης της αξιοκρατίας, με τις όποιες πρακτικές και ηθικές συνέπειες θα έχει αυτό για το σύνολο της κοινωνίας.

Για να είμαι δίκαιος με τον αρθρογράφο, παραδέχομαι την ορθή εστίαση στην οικονομική πλευρά της λύσης, με την έννοια της αύξησης του διαθέσιμου εισοδήματος αλλά όχι της αποσπασματικής επιδοματικής αντιμετώπισης (μεγαλύτερα αυτοκίνητα, επιδόματα τοκετού κ.λπ.).

Όπως σωστά αναδεικνύει και την ηθική/αξιακή πλευρά του δημογραφικού, που κατ’ επέκταση αγγίζει και τη θρησκευτική συνιστώσα του αξιακού μας συστήματος, ως κοινωνία συνολικά.

Όμως, η δική μου πρόταση για ριζική φορολογική μεταρρύθμιση, που απαλλάσσει την τρίτεκνη μητέρα από την εργασία και τον τρίτεκνο πατέρα από τη φορολογία (αυστηρά και μόνο σε περίπτωση διατήρησης του οικογενειακού σχήματος), αν και έχει μεγαλύτερο δημοσιονομικό κόστος (πόσοι πια 4-τεκνοι θα μπουν στο Δημόσιο;) θα έχει εμφανώς μεγαλύτερα και ταχύτερα αποτελέσματα. Διαφυλάσσει επίσης το κίνητρο για εργασία τού ενός γονέα (δεν θα υφίσταται ο πολύτεκνος την αφαίμαξη της προοδευτικής κλίμακα φορολόγησης) αλλά και παρέχει εγγυημένα τον απαραίτητο χρόνο για την άμεση φροντίδα των παιδιών από τους ίδιους τους γονείς, όχι από τρίτους.

Η πρόταση αυτή επιτρέπει την πολυτεκνία ως ελεύθερη επιλογή, με ξεκάθαρα και προβλεπόμενα οικονομικά ανταλλάγματα, ώστε να επιτρέπεται ο οικογενειακός προγραμματισμός, αλλά και με ηθικό αντάλλαγμα, αν θεωρήσουμε -καθόλου εξιδανικευμένα μάλιστα- την απαλλαγή από τη φορολογία ως έμπρακτη και ευεργετική αναγνώριση από την κοινωνία.

Ενώ η πρόταση για αναγκαστική δημοσιοϋπαλληλία, ανακυκλώνει τη φαύλη θεσιθηρία (το ελληνικό «όνειρο» όπως το θέτει), το ραγιαδισμό (το δοξασμένο «τρούπωμα» στο ραχάτ-παράδεισο), οδηγεί σε πρακτική και λειτουργική ασυναρτησία και τελικά στην ισοπέδωση της αξιοκρατίας. Απορώ για τον επιστήμονα που το σκέφτηκε και το έγραψε…

Αλλά ας του δώσω και τα εύσημα -ναι τα αξίζει- γιατί βάζει απλά, ορθά και ξεκάθαρα το ζήτημα της υπονόμευσης της οικογένειας και του έθνους συνολικά από την απαίσχυντη νομιμοποίηση τους γάμου των ομοφύλων:

Δύο ακόμη μεταβολές πολιτικών χωρίς οικονομικό κόστος χρειάζονται, προκειμένου να αντιστραφεί η τάση του δημογραφικού.

Πρώτη: Η κατάργηση του γάμου ομοφύλων. Εάν θέλουμε ειλικρινά να λυθεί το δημογραφικό, δεν μπορεί να τυγχάνει ίδιας θεσμικής αναγνώρισης και προστασίας η προσωπική ένωση που οδηγεί σε τεκνογονία, με την προσωπική ένωση που δεν οδηγεί σε τεκνογονία, αλλά αναμένει να αποκτήσει παιδιά, εν όλω ή εν μέρει, από τρίτους.

Δεν έχω σχόλια, μόνο χειροκροτώ την παρρησία και επαυξάνω.

Δεύτερη: Η εμφύσηση συντηρητικότερων αξιών στην κοινωνία. Μετά μακρά περίοδο μαρξιστογενούς ισοπέδωσης των παραδοσιακών αξιών, οι άνθρωποι σήμερα βρίσκονται παραζαλισμένοι χωρίς ηθική πυξίδα. Η θρησκεία και η κατηχητικού χαρακτήρα θρησκευτική παιδεία μπορεί εντούτοις να δώσει στις επόμενες γενιές διάθεση υπέρβασης του προσωπικού ευδαιμονισμού, που απαιτεί η γέννηση άνω του ενός ή δύο παιδιών.

Έχω και εγώ τονίσει τη συσχέτιση μεταξύ θρησκευτικότητας και γεννήσεων. Πρόκειται για την αποδοχή της ιδέας ότι η ατομικότητα έχει μέτρο, υπόκειται στους όρους συμβίωσης με μια ευρύτερη ομοιογενή -όχι απαραίτητα ομογενή- ομάδα, η οποία καθορίζεται από τον ίδιο αξιακό ιστό -μέχρις εδώ δεν χρειάζεται η θρησκεία-, αλλά τελικά υπόκειται και στη βούληση μιας έννοης υπεράνθρωπης Οντότητας, η οποία αξιώνει την ύπαρξη ομάδας θρησκευόμενων πιστών, άρα προτάσσει τόσο την διατήρησή της με φυσική αναπαραγωγή, όσο και την επαύξησή της μέσω προσηλυτισμού.

Προσωπικά, δε βλέπω την ανάγκη της θρησκείας ως απαραίτητο όρο (αναγκαία συνθήκη) για την συνοχή της κοινωνικής ομάδας ή του έθνους («έθνος» στα ελληνικά σημαίνει ομάδα, π.χ. έθνος ορνίθων). Όμως, όπου η θρησκεία είναι παρούσα ενισχύει τον κοινωνικό δεσμό και την αίσθηση ενότητας του έθνους των πιστών. Κοιτάξτε το παγκόσμιο «έθνος του Ισλάμ», όπου η ταυτότητα ορίζεται με τη θρησκεία, όχι με την εθνική καταγωγή.

Συνεπώς, δεν κάνει καθόλου κακό στην γεννητικότητα -το αντίθετο μάλιστα-  η ενίσχυση του αισθήματος θρησκευτικής ταυτότητας και τα συνακόλουθα προτάγματα αυτοσυντήρησης και αποστολικής διεύρυνσης τους έθνους των πιστών.

Βέβαια, ο αρθρογράφος κάνει μια άτοπη -και άκομψη- εισαγωγή του θέματος της θρησκείας στο δημογραφικό, γιατί δίνει τόνο πολιτικής εντολής στο θέμα.

Επίσης, κάνει λάθος να κατηγορεί τον μαρξισμό για την «ισοπέδωση των παραδοσιακών αξιών». Λίγο ιστορική μελέτη των σοσιαλιστικών κοινωνιών αν έκανε θα μάθαινε ότι οι δεν αντιτάχθηκαν οι μαρξιστές στην γεννητικότητα αλλά, αντίθετα, την επιζητούσαν για λόγους αύξησης της πολιτικής επιρροής. Μόνο που προτιμούσαν να μεγαλώνουν τα παιδιά σε παιδικούς σταθμούς, σε εκπαιδεύσεις πιονέρων και σε κατασκηνώσεις, εκεί όπου γινόταν η ιδεολογική και πολιτική τους κατήχηση, εξ απαλών ονύχων, από τους κομματικούς κομισάριους. Δεν ευνοούσαν την παραδοσιακή πρακτική να περνούν τα παιδιά χρόνο με τους γονείς τους. Φρόντιζαν άλλωστε επιμελώς να μην υπάρχει ελεύθερος χρόνος, ούτε για τα παιδιά ούτε για τους γονείς. Τα παιδιά ήταν «σοσιαλιστική περιουσία» την οποία το Κράτος αναλάμβανε να αναδείξει και να διαμορφώσει σε δικά του ιδεολογικά καλούπια. Ζητούσε οι γονείς να είναι γεννήτορες, όχι όμως και ανάδοχοι ανατροφής στην πορεία προς τη σοσιαλιστική συνειδητοποίηση του ατόμου.

Η αποστροφή του αρθρογράφου προς το μαρξισμό τον κάνει να αναζητεί λανθασμένα εκεί την αιτία του σημερινού ευδαιμονισμού, τον οποία ορθά θεωρεί ότι είναι μια αιτία της υπογεννητικότητας (η άλλη είναι το οικονομικό και είδαμε τι λύση προτείνει).  

Αλλά ο ευδαιμονισμός είναι σύμπτωμα, δεν είναι η αιτία. Αυτή είναι ο ατομοκεντρισμός, ο οποίος οδηγεί στον ευδαιμονισμό. Αν δε σε ενδιαφέρει παρά μόνο η ατομική καλοπέραση, τότε γιατί να κάνεις οικογένεια; Η ανατροφή των παιδιών είναι ο ορισμός της προτεραιοποίησης των αναγκών και των δικαιωμάτων ενός άλλου πλάσματος, που φέρει τα γονίδια και πολλές φορές το χαρακτήρα μας. Γεννιέται αδύναμο και απαιτεί για σχεδόν δύο δεκαετίες -ή περισσότερο ισοβίως μερικές φορές- κόπο, χρόνο, υλικά μέσα αλλά και τεράστια ψυχική επένδυση μέχρι να αυτονομηθεί Απαιτείται αφοσίωση, πλήρες δόσιμο εαυτού!

Το «έξοδο» αυτό δεν καταβάλλεται πια με ευκολία, αλλά ξοδεύεται αντίθετα για τον εαυτό μας: στις ερωτικές απόλαυσεις, στις εξεζητημένες υλικές εμπειρίες, ακόμη δε και στις υψηλόφρονες πνευματικές εμπειρίες (όπως αυτές που επιζητεί ο μοναχισμός). Όλες πάντως αυτοαναφορικές. Ως σύγχρονη απόκλιση, η αγάπη προς αλλήλους και η μέριμνα για τη δημιουργία οικογένειας υποκαθίσταται με την παρουσία ζώων συντροφιάς που, αν και απαιτούν και αυτά παρόμοιες -αλλά όχι ισόποσες- φροντίδες, είναι προορισμένα να παραμείνουν υλικά εξαρτημένα όσο και να υπηρετούν την ψυχική διάθεση του κυρίου ή της κυρίας τους.

Να γιατί η αίσθηση του ανήκειν σε κάποιο ευρύτερο σύνολο, είτε ιδεολογικό (σοσιαλιστική πατρίδα), είτε εθνικό ή θρησκευτικό, φρενάρει τον ατομοκεντρισμό και ενισχύει τη δημιουργία οικογένειας. Το λοιπόν: «ὅπερ ἔδει δεῖξαι». Έφτασα εκεί που στόχευα από την αρχή της δημοσίευσης.

Κάθε φορά που διαβάζω για το ζήτημα της υπογεννητικότητας βλέπω ότι οι περισσότεροι θίγουν το ζήτημα επιδερμικά (όπως ο εν λόγω αρθρογράφος). Εγώ όμως επανέρχομαι στην ρίζα του προβλήματος, όπως νομίζω ότι τη συνέλαβα ορθά την ώρα που έγραφα το βιβλίο μου. Αναφέρομαι εκεί τόσο στο θέμα το ατομοκεντρισμού (κεφ. Δ3) όσο και στο πρόβλημα της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα (κεφ. Δ7).

Ολοκληρώνω τούτη τη δημοσίευση με την ευχή να ξυπνήσει επιτέλους μέσα μας η όρεξη να κάνουμε ξανά μεγάλες και αγαπημένες οικογένειες!

ΥΓ: Εγώ δεν τα κατάφερα, μένοντας με δύο κόρες μόνο. Ο πάππος μου όμως, ο ηρωικός Παπα-Κλήμης Διακομανώλης μαζί με την καρτερική και αγαθή Πρεσβυτέρα Σταματία, άφησαν πίσω τους 10 παιδιά, περήφανα για την αγάπη με την οποία τα μεγάλωσαν και με την οποία δέθηκαν όλα μεταξύ τους. Ισοβίως!